HAKSIZ REKABET TANIMI ve UNSURLARI
HAKSIZ REKABET
Türk Ticaret Kanunu’nun 54. maddesi gereğince haksız rekabet, dürüstlük kuralına aykırı davranışlar sonucunda ekonomik olarak zarar gören veya zarar görme tehlikesi altında olan kişilerin korunmasını amaçlayan bir düzenlemedir. Haksız rekabet, rakiplerin müşterilerini haksız yollarla çekmeye çalışmak, ürün veya hizmetleri hakkında yanıltıcı bilgiler vermek, üçüncü kişileri kanun dışı davranışlara teşvik etmek gibi dürüstlük kuralına aykırı çeşitli eylemlerle gerçekleştirilir. Bu tür davranışlar, ticaretin dürüst ve adil bir şekilde yürütülmesini engeller ve piyasanın sağlıklı işleyişini bozar.
HAKSIZ REKABETİN UNSURLARI
Haksız rekabetin unsurları, dürüstlük kuralına aykırılık, rekabet ilişkisi, zarar veya zarar tehlikesi ve belirli bir haksız rekabet türünü içermektedir. Dürüstlük kuralına aykırılık, haksız rekabet eylemlerinin temelinde yer alır ve ticari faaliyetin dürüst ve adil olmayan yollarla gerçekleştirilmesini ifade eder. Rekabet ilişkisi, eylemin rakipler arasında gerçekleşmesini gerektirir. Zarar veya zarar tehlikesi, haksız rekabet eylemleri sonucunda zarar meydana gelmiş olmasını veya zarar tehlikesinin bulunmasını ifade eder. Son olarak, haksız rekabetin belirli bir türünü içeren eylemler, kanunda belirtilen haksız rekabet halleri çerçevesinde değerlendirilir.
1. Aldatıcı ve Yanıltıcı İlanlar veya Açıklamalar
Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1(a) maddesi gereğince haksız rekabet teşkil eden aldatıcı ve yanıltıcı ilanlar, ticari rekabette avantaj sağlama amacıyla gerçek dışı veya yanıltıcı bilgilerin yayımlanmasını ifade eder. Bu tür ilanlar, müşterilerin yanlış kararlar vermesine neden olarak dürüst rekabet ortamını bozar. Bu tür ilanların tüketicilerin yanlış yönlendirilmesine ve rakiplerin haksız bir şekilde dezavantajlı duruma düşmesine yol açtığı, bu nedenle piyasanın sağlıklı işleyişini ve tüketici güvenini zedelediği belirtilir. Belgelerde de aldatıcı ilanların tüketiciyi yanıltıcı bilgiler içermesi ve rakiplerin malları veya hizmetleri hakkında gerçek dışı karşılaştırmalar yapması şeklinde ortaya çıktığı, bu tür davranışların ticaretin dürüstlük ilkesine aykırı düşerek hukuki yaptırımlara tabi tutulduğu vurgulanmaktadır.
2. Başkaları ile Karıştırılma Tehlikesi Yaratacak Davranışlar
Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1(b) maddesi gereğince haksız rekabet teşkil eden başkaları ile karıştırılma tehlikesi yaratacak davranışlar, bir işletmenin ticaret unvanı, işaretleri, markaları veya diğer ayırt edici unsurlarının taklit edilerek kullanılmasıdır. Bu tür davranışlar, tüketicilerin yanlış yönlendirilmesine neden olur ve rakip işletmelerin itibarını ve pazar payını haksız bir şekilde zedeler. Dürüstlük kuralına aykırı olan bu tür eylemler, piyasadaki adil rekabeti bozar ve tüketicilerin yanlış tercih yapmalarına yol açar. Belgelerde de bu tür karıştırma tehlikesinin özellikle başkalarının iş ürünlerini veya faaliyetlerini karıştırılacak şekilde kullanmak ve rakiplerin mallarını küçük düşürücü beyanlar yaymak şeklinde ortaya çıktığı vurgulanmaktadır. Bu davranışlar, ticaretin dürüstlük ilkesine aykırı olarak hukuki yaptırımlara tabi tutulur.
3. Kendi Mallarını veya Hizmetlerini Gerçek Dışı veya Yanıltıcı Şekilde Övmek
Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1(c) maddesi gereğince haksız rekabet teşkil eden kendi mallarını veya hizmetlerini gerçek dışı veya yanıltıcı şekilde övmek, sahip olunmayan ödüller veya sertifikalar varmış gibi göstermek ve malların veya hizmetlerin nitelikleri hakkında yanıltıcı beyanlarda bulunmak anlamına gelir. Bu tür davranışlar, tüketicilerin yanlış kararlar vermesine yol açarak piyasadaki adil rekabeti bozar. Dürüstlük kuralına aykırı olan bu tür övgüler, rakiplerin haksız rekabetle karşı karşıya kalmasına ve tüketicilerin yanıltılmasına neden olur. Belgelerde de bu tür yanıltıcı övgülerin, özellikle ürün veya hizmetlerin gerçek niteliklerinin gizlenmesi ve rakiplerin ürünleriyle ilgili gerçek dışı karşılaştırmalar yapılması şeklinde ortaya çıktığı vurgulanmaktadır. Bu tür davranışlar, hukuki yaptırımlara tabi tutulur ve ticaretin dürüstlük ilkesi çerçevesinde yapılmasını engeller.
4. Üçüncü Kişileri Kanun Dışı Davranışlara Teşvik Etmek
Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1(d) maddesi gereğince haksız rekabet teşkil eden üçüncü kişileri kanun dışı davranışlara teşvik etmek, rakip işletmenin müşterilerini veya çalışanlarını, sözleşmeye aykırı davranmaya, iş sırlarını ifşa etmeye veya benzeri hukuka aykırı eylemlerde bulunmaya yönlendirmektir. Bu tür davranışlar, rakip işletmelere zarar verme amacı güder ve ticari faaliyetlerin dürüstlük kuralına aykırı bir şekilde yürütülmesine neden olur. Belgelerde, bu tür teşviklerin özellikle işçilerin iş sırlarını açıklamaya yönlendirilmesi veya müşterilerin sözleşme ihlallerine teşvik edilmesi şeklinde ortaya çıktığı vurgulanmaktadır. Bu tür hukuka aykırı eylemler, ticaretin adil ve dürüst bir şekilde yürütülmesini engeller ve hukuki yaptırımlara tabi tutulur.
5. Hukuka Aykırı Olarak Başkalarının Çalışanlarını veya Müşterilerini Kandırmak
Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1(e) maddesi gereğince haksız rekabet teşkil eden hukuka aykırı olarak başkalarının çalışanlarını veya müşterilerini kandırmak, rakiplerin çalışanlarını hileli yollarla işe almak veya onların müşterilerini yanıltıcı bilgiler vererek kandırmak suretiyle gerçekleşir. Bu tür davranışlar, çalışanların ve müşterilerin iradelerini yanlış yönlendirmekle birlikte, dürüstlük kuralına aykırı olarak rekabeti bozar. Belgelerde, bu tür eylemlerin özellikle çalışanların hileli yollarla işe alınması veya müşterilerin yanlış bilgilerle kandırılması şeklinde ortaya çıktığı ve bu tür davranışların ticaretin dürüstlük ilkesine aykırı düşerek hukuki yaptırımlara tabi olduğu vurgulanmaktadır. Bu tür eylemler, piyasanın sağlıklı işleyişini ve rekabet ortamını olumsuz etkiler, dolayısıyla hukuki yaptırımlara tabi tutulur.
6. Üretim ve İş Sırlarını Ele Geçirerek Haksız Yararlanma
Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1(f) maddesi gereğince haksız rekabet teşkil eden üretim ve iş sırlarını ele geçirerek haksız yararlanma, rakiplerin ticari sırlarını hukuka aykırı yollarla elde etmek ve bu bilgileri kullanarak rekabet avantajı sağlamaktır. Bu tür davranışlar, ticari sırların ifşası ve yetkisiz kullanımı yoluyla gerçekleşir ve dürüstlük kuralına aykırıdır. Belgelerde, bu tür haksız yararlanmanın, özellikle iş ve üretim sırlarının gizlice ele geçirilmesi ve bu bilgilerin rakiplerin zararına kullanılması şeklinde ortaya çıktığı vurgulanmaktadır. Bu tür eylemler, ticaretin adil ve dürüst bir şekilde yürütülmesini engeller ve hukuki yaptırımlara tabi tutulur.
7. Kanunlara ve İş Ahlakına Aykırı Rekabet Yöntemleri Kullanmak
Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1(g) maddesi gereğince haksız rekabet teşkil eden kanunlara ve iş ahlakına aykırı rekabet yöntemleri kullanmak, ticari faaliyette dürüstlük kurallarına aykırı düşen ve yasalara uymayan yöntemlerin benimsenmesiyle gerçekleşir. Bu tür davranışlar, haksız rekabet ortamı yaratarak rakiplerin zarar görmesine ve piyasanın adil işleyişinin bozulmasına yol açar. Belgelerde, bu tür yöntemlerin özellikle ticaretin etik kurallarını ihlal eden satış ve pazarlama tekniklerinin kullanılması, aşırı fiyat kırma veya haksız rekabet oluşturacak indirimler yapılması gibi şekillerde ortaya çıktığı belirtilmektedir. Bu tür uygulamalar, hukuki yaptırımlara tabi olup ticaretin dürüstlük ve yasa çerçevesinde yürütülmesini engeller.
8. Faaliyet Gösterilen Sektörde Haksız Rekabet Oluşturacak Davranışlarda Bulunmak
Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1(h) maddesi gereğince haksız rekabet teşkil eden faaliyet gösterilen sektörde haksız rekabet oluşturacak davranışlarda bulunmak, belirli bir sektörde rakiplerin işlerini zorlaştırmak veya onların faaliyetlerini engellemek amacıyla yapılan hukuka aykırı eylemler ve uygulamalardır. Bu tür davranışlar, belirli bir bölgeye, pazara veya müşteri grubuna hizmet vermeyi engellemek ya da sözleşmeye aykırı davranışlarla rakiplerin işlerini zorlaştırmak gibi şekillerde ortaya çıkar. Belgelerde, bu tür haksız rekabet hallerinin özellikle iş şartlarına uyulmaması, faaliyet açısından gerekli olan ruhsat ve izinlerin alınmaması veya çevre ve iş sağlığı düzenlemelerinin ihlal edilmesi gibi durumları içerdiği vurgulanmaktadır. Bu tür uygulamalar, ticaretin adil ve dürüst bir şekilde yürütülmesini engeller ve hukuki yaptırımlara tabi tutulur.
9. Tüketiciyi Kandıran ve Yanıltan Satış Yöntemleri Kullanmak
Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1(i) maddesi gereğince haksız rekabet teşkil eden tüketiciyi kandıran ve yanıltan satış yöntemleri kullanmak, tüketicilere gerçek dışı vaatlerde bulunarak veya gizli maliyetlerle onları yanıltarak satış yapmaktır. Bu tür yöntemler, tüketicilerin yanlış kararlar vermesine neden olarak adil rekabet ortamını bozar. Bu davranışlar, genellikle ürün veya hizmetlerin nitelikleri hakkında yanıltıcı beyanlarda bulunmak, gerçek maliyetleri gizlemek veya aldatıcı satış şartları uygulamak şeklinde ortaya çıkar. Belgelerde, bu tür yanıltıcı satış yöntemlerinin tüketiciyi yanıltıcı bilgilerle kandırmak ve sözleşme şartlarını hileli yollarla değiştirmek gibi durumları içerdiği belirtilmektedir. Bu tür uygulamalar, dürüstlük kuralına aykırı olup hukuki yaptırımlara tabi tutulur ve ticaretin adil bir şekilde yürütülmesini engeller.