Türkiye'de oturma izni (ikamet izni) nasıl alınır

İkamet izni, Türkiye'de belirli bir süreliğine yaşamak isteyen yabancıların almakla yükümlü olduğu yasal bir izindir. Bu izin, yabancıların Türkiye'de 90 günden fazla kalmalarına olanak tanır ve yasal statüler kazandırır. Yabancıların ikamet edebilmeleri için öncelikle Pasaport Kanunu hükümlerine göre ülkeye giriş yapmaları gerekmektedir. Türkiye'de yasadışı olarak bulunan kişiler oturma iznine başvuramaz. Oturma izni başvuruları Türkiye içinden veya dışından olabilir. Türkiye'de yapılacak oturma izni işlemi için ilk olarak e-ikamet üzerinden bir ön başvuru yapılır. Daha sonra ise Göç İdaresi müdürlüğünden randevu alınır. Göç İdaresi Müdürlüğü'ne yapılan başvurudan sonra ikamet iznine onay veya ret gelebilir.

İkamet İzninin Önemi

Bu izin, yalnızca bir kişinin Türkiye'de kalma hakkını değil, aynı zamanda bu süreçte yasal olarak korunduğunu da belirtir. Ayrıca, belirli bir süre sonrasında, yabancı uyruklu bireylere Türkiye'de daha uzun süre kalma veya vatandaşlık başvurusu yapma hakkı da sunmaktadır. İzin, sınır kapılarında vize yerine kullanılabilmekte ve resmi işlemlerde dayanak olarak kabul edilmektedir.

İkamet İzni Alma Süreci

İkamet izni başvurusu, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'ne yapılır. Başvuru süreci, e-ikamet sistemi üzerinden online olarak başlar. Başvurusunu tamamlayan bireyler, randevu tarihinde ilgili göç idaresi müdürlüğünde hazır bulunmalıdırlar. Belirlenen tarihte hazır olunmaması durumunda, başvuru yapılmamış sayılır ve yeniden başvuru süreci başlatılmalıdır.

İkamet izni çeşitleri

İkamet izni; kısa dönem ikamet izni, aile ikamet izni, öğrenci ikamet izni, uzun dönem ikamet izni, insani ikamet izni, insan ticaret mağduru ikamet izni olarak 6 ya ayrılır.

1- Kısa dönem ikamet izni

Kısa dönem ikamet izni düzenlenebilecek yabancılar kimlerdir?

1- Türkiye'de taşınmaz malı bulunan yabancılar: taşınmaz malı bulunan yabancıların taşınmazının konut olarak kullanılması halinde kısa dönem ikamet iznine başvurulabilir. Bu taşınmazın belirli bir değerde olması gerekir. Aile üyelerinin konut üzerinde Paylı veya elbirliği mülkiyet hakkına sahip olmaları halinde, aile üyeleri de bu kapsamda ikamet izni başvurusunda bulunabilmektedirler. Aile üyelerinden kasıt başvuru sahibinin eşi, ergin olmayan çocuğu ve bağımlı ergin olan çocuğudur.

2- Turizm amaçlı kalacak yabancılar: Turizm amacı ile de kısa dönem ikamet iznine başvuru mümkündür. Bu şekilde yapılan başvuruda ilgilinin, seyahat planına ilişkin hususları da sunması istenebilir. Gerekli görünmesi halinde başvuran kişiden bilgi veya belge sunulması istenebilir. Bununla beraber ek belgelerin sunulması, bu başvurunun onaylanma ihtimalini arttırabilir.

3- Ticari bağlantı veya iş kuracak olan yabancılar: Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancıların, temas kuracağı kişi veya şirketlerin davet mektubu veya benzeri belgelerinin olması ve bu belgelerin sunulması gerekmektedir. İş kurulacaksa kurulacak olan şirketin belirli bir değerin üstünde olması gerekmektedir.

4- Bilimsel araştırma amacıyla gelecek olan yabancılar: Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancıların bilimsel araştırmanın izine tabi olması halinde bilimsel araştırmaya Konu ilgili kurum ve kuruluşlardan izin belgeleri almaları, hizmet tabi olmaması halinde ise araştırma konusuna ilişkin beyan sunmaları istenilmektedir. Aynı zamanda bu amaçla ikamet izin verilebilmesi için bilimsel araştırma amaçlı olarak vize alınmış olması gerekir.

5- Hizmet içi eğitim programına katılacak olan yabancılar: Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancıların hizmet içi eğitim verecek kurum veya kuruluş ile ilgili eğitimin içeriği, yeri, süresi gibi bazı belgeleri sunması gerekmektedir. İkamet izni de bu süreye göre belirlenir.

6- Türkiye Cumhuriyeti'nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecek olan yabancılar: Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancıların ilgili kurumdan alınacak olan belgeleri sunması gerekmektedir ikamet izni süresi de eğitim süresini geçemez.

7- Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecek olan yabancılar: Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancıların ilgili kamu veya özel hastanelere kabulleri aranmaktadır. Başvuran kişinin, hastaneden veya kamu kurum ve kuruluşlardan yabancının tedavisine ilişkin bilgi veya belge istenebilir. İkamet izin süresi tedavi süresine uygun olacak şekilde düzenlenir.

8- Adli veya idari makamların talep veya kararlarına bağlı olarak Türkiye'de kalması gereken yabancılar.

9- Aile ikamet izni şartlarını kaybetmesi durumunda kısa dönem ikamet iznine geçecek olan yabancılar: En az 3 yıl aile ikamet izni ile Türkiye'de kalmış olanlardan 18 yaşını tamamlayanlar Türk vatandaşı ile evli olup 3 yıl aile ikamet izniyle kaldıktan sonra boşanmış yabancılar ve destekleyicinin ölümü halinde bu kişiye bağlı aile ikamet izni ile kalanlar süre şartı aranmadan kısa dönem ikamet izninde başvurabilirler.

10- Türkçe öğrenme kurslarına katılacak olan yabancılar: Bu amaçla ikamet izin talebinde bulunan yabancılar Türkçe kursu vermeye yetkili kurumdan alınacak bir belge ile bu yola başvurabilirler. Bu ikamet izni yabancı en fazla 2 defa verilebilir ve kurs süresi 1 yıldan az ise ikamet izni süresi kurs süresini geçemez.

11- Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye'de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacak olan yabancılar: bu ikamet izninde başvuran yabancının ikamet izni süresi 1 yılı geçememektedir. Başvuran kişiden, ilgili kamu kurumlarından alınacak olan belge istenmektedir.

12: Türkiye'de yüksek öğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren 6 ay içinde müracaat eden yabancılar: Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancılara mezun oldukları tarihten itibaren 6 ay içerisinde müracaat etmeleri halinde bir defaya mahsus olmak üzere en fazla 1 yıl süre ile ikamet izni verilebilir.

13- Türkiye'de çalışmayan ancak bakanlar kurulunca belirtilecek kapsam ve tutarda yatırım yapacak ile bunların yabancı eşi kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu: ülke ekonomisine katkı sağlamak amacıyla getirilen bu yolda ikamet izni talebinde bulunan yabancılara en fazla beşer yıllık sürelerle ikamet izni verilebilir. Başvuran kişinin, bakanlar kurulunca belirtilecek kapsam ve tutarda yatırım yapması gerekmektedir.

14- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olan yabancılar: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olan yabancılar da en fazla Beşer yıllık süre ile kısa dönem ikamet iznine başvurabilirler.

2- Aile ikamet izni

Aile ikamet izni; Türk vatandaşlarının, çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin, veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin yabancı eşine, kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna, kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna düzenlenebilir.

Çocukların aile ikamet izni taleplerinde anne veya babanın muvafakati olmalıdır.

Aile ikamet izni, öğrenci ikamet izni almadan ilk ve ortaöğretim kurumlarında 18 yaşına kadar eğitim hakkı sağlamaktadır.

Aile ikamet izni kaç yıllık sürelerle düzenlenebilir?

Aile ikamet izni her defasında 3 yıl aşmayacak şekilde düzenlenebilir. Aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz. Aile ikamet iznini alabilmek için toplam geliri askeri ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert başına Asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylık geliri bulunması, Türkiye'de en az 1 yıldır ikamet izniyle kalıyor olması, adres kayıt sisteminde kaydı bulunması gibi bazı şartlar vardır. Tüm şartların yerine getirilmesi ve belgelerin verilmesi halinde aile ikamet iznine başvurulabilmesi mümkündür.

3- Öğrenci ikamet izni

Aile ikamet izni bulunmayan ilk ve orta derecede öğrenim görecek olan yabancılara ve ülkemizde bir Yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora, Tıpta Uzmanlık eğitimi, diş hekimliğinde uzmanlık eğitimi seviyelerinde eğitim görecek olan yabancılara öğrenci ikamet izni düzenlenebilir. Öğrenci ikamet izni süresi, yabancı öğrencinin öğrenim süresi 1 yıldan kısa ise Öğrenci ikamet izin süresi öğrenim süresini aşamaz. Kamu kurum ve kuruluşları aracılığı ile gelerek Türkiye'de öğrenim görecek olan yabancılara öğrenim süresince ikamet izni verilebilir.

Öğrenci ikamet izninin Türkiye'de kalacağı adres bilgilerini vermek, gerekli bilgi ve belgeleri ibraz etmek ve 7 madde kapsamına girmemek gibi bazı şartları vardır. Bu şartların sağlanması halinde Öğrenci ikamet izlemeye başvurulabilir.

4- Uzun dönem ikamet izni

Türkiye'de kesintisiz en az 8 yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Bakanlığın belirlediği şartlara Uyan yabancılara Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından süresiz ikamet izni düzenlenebilir. Mülteci, geçici koruma statüsündekilere ve insani ikamet izni sahiplerine uzun dönem ikamet izni düzenlenemez. Uzun dönem ikamet izni süresiz olarak düzenlenmektedir.

Uzun dönem ikamet izni için kesintisiz en az 8 yıl ikamet izni ile Türkiye'de yaşamış olma, son 3 yıl içinde sosyal yardım almamış olma, kendisi veya varsa ailesinin geçimini sağlayacak yeterli ve düzenli gelire sahip olma, geçerlik sağlık sigortasına sahip olma, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturmama şartları aranmaktadır.

5- İnsani ikamet izni

Çocuğun yüksek yararı söz konusu olduğunda, haklarında sınır dışı etme veya Türkiye'ye giriş yasağı karar alındığı halde, yabancıların Türkiye'den çıkışları yaptırılamadığında ya da Türkiye'den ayrılmaları makul veya mümkün görünmediğinde, yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmadığında olağanüstü durumlarda insan ikamet izni düzenlenebilir. Bakanlıkça belirlenen sürelerle sınırlı olmak kaydıyla ve Genel Müdürlüğün onayı alınarak valiliklerce insani ikamet izni verilebilir ve bu izinler uzatılabilir.

6- İnsan ticareti mağduru ikamet izni

insan ticareti mağduru olduğu ve olabileceği yönünde kuvvetli şüphe bulunan yabancılara insan ticareti Mağarası ikamet izni düzenlenebilir bu ikamet izni valiliklerce 30 gün süreli düzenlenmektedir ve en fazla 6'şar aylık sürelerle uzatılabilir bu sürelerin toplamı ise 3 yılı geçemez.

Kısa Dönem İkamet İzni İçin Gerekli Belgeler:

1. Genel Belgeler:

   • İkamet İzni Başvuru Formu (Yabancı ve/veya yasal temsilci imzası)

   • Pasaport veya eşdeğer belge (Asıl ve fotokopi)

   • 4 Biyometrik Fotoğraf (Son 6 ay içerisinde çekilmiş, beyaz fon)

   • Maddi imkan beyanı (Destekleyici belge talep edilebilir)

   • Geçerli sağlık sigortası (İstenilen ikamet süresini kapsamalı)

   • Sabıka Kaydı (İsteğe bağlı, idare tarafından talep edilebilir)

   • Adres Belgesi:

     • Kira Sözleşmesi (Noter onaylı örnek)

     • Tapu Fotokopisi, Güncel Yazı ve Numarataj Yazısı

2. Çocuklar İçin Ek Belgeler:

   • Doğum Belgesi (Eğer anne-baba pasaporttan tespit edilemiyorsa)

   • Eşten Muvafakat Beyanı (Ölüm veya boşanma durumu için)

   • Çocuğun Onaylı Velayet Belgesi (Boşanma durumunda)

   • 18 yaşından küçükler için yurt dışındaki yasal temsilciden muvafakatname

3. Belge Onayları:

   • Türk makamlarından alınan belgeler: E-imzalı/İmzalı ve kaşeli/mühürlü olmalı

   • Yurt dışından edinilen belgeler: Apostille şerhli ve noter onaylı Türkçe çeviri olmalıdır.

Kısa Dönem İkamet İzni Kalış Nedenlerine Göre Gerekli Belgeler:

1. Bilimsel Araştırma:

   • Uygun Vize (kazı ve yüzey araştırması için)

   • Araştırma Süresi ve Yerini Gösteren Belge (e-imzalı/imzalı ve mühürlü/kaşeli)

2. Taşınmaz Mal Sahipleri:

   • Tapu Senedi (e-imzalı/imzalı ve mühürlü/kaşeli)

3. Ticari Bağlantı veya İş Kurma:

   • Davet Mektubu veya Benzeri Belgeler

   • Destekleyici Belgeler (Noter onaylı şirket belgeleri)

4. Hizmet İçi Eğitim:

   • Eğitim Süresi ve Yerini Gösteren Belge (e-imzalı/imzalı ve mühürlü/kaşeli)

5. Staj Amaçlı Eğitim (Öğrenim Harici):

   • Eğitim/Staj Belgesi (e-imzalı/imzalı ve mühürlü/kaşeli)

6. Turizm Amaçlı:

   • Seyahat Planı ve Konaklama Bilgisi (İdarenin talebi üzerine)

7. Aile İkamet İzninden Kısa Dönem İkamet İznine Geçiş:

   • Önceki İkamet İzni Belgesi

   • Geçiş Nedenine Dair Bilgi ve Belgeler (Boşanma kararı, Ölüm belgesi vb.)

8. Tedavi Görecekler:

   • Tedavi Belgesi (Başhekim ve hekim imzası, mühürlü/kaşeli)

9. İdari ve Adli Makamların Talebi/Kararı:

   • Kalış Nedenini Gösteren Belge (e-imzalı/imzalı ve mühürlü/kaşeli, 6458 sayılı Kanun süresi dahil)

10. Yükseköğrenim Tamamlayanlar:

• Diploma veya Geçici Mezuniyet Belgesi

11. Anlaşmalar Çerçevesinde Eğitim:

• Eğitim/Staj Belgesi (e-imzalı/imzalı ve mühürlü/kaşeli)

12. Türkçe Öğrenme Kursu:

• Eğitim Belgesi (e-imzalı/imzalı ve mühürlü/kaşeli)

13. Kamu Kurumları Aracılığıyla Eğitim/Araştırma/Staj/Kurs:

• Programın Süresi ve Yerini Gösteren Belge (e-imzalı/imzalı ve mühürlü/kaşeli)

Oturma izni talebinin reddine karşı dava açma hakkı:

Belli şartları yerine getiren yabancı uyruklu bireylerin oturma izni talepleri, yetkili idari organlar tarafından değerlendirilir. Ancak, bazen bu talepler, çeşitli nedenlerle red edilebilir. Bu reddin sebepleri, gereken belgelerin eksik veya yanlış olması, ya da yasal gerekliliklerin karşılanmamış olması gibi durumlar olabileceği gibi, idarenin takdir yetkisiyle de alınmış olabilir.

Eğer oturma izni talebi red edilen bir yabancı, aldığı bu ret kararının yasalara aykırı olduğuna inanıyorsa, bu kararın iptali için dava yoluna başvurabilir. Bu tür davalar, ret kararını veren idarenin bulunduğu bölgedeki idare mahkemesinde açılmalıdır. Kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içerisinde dava açma hakkı bulunmaktadır.

Oturma izni talebine yönelik red ya da onaylama kararları, idari bir karar niteliğinde oldukları için, idari kararların yasalara uygun olması gerekmektedir. İdari hukukta, idari işlemlerin hukuki uygunluğunun sorgulandığı iptal davası; bu tür işlemlerin yetki, sebep, biçim, konu ve amaç yönlerinden herhangi birinde hukuka aykırılık taşıması durumunda, mağdur olan kişiler tarafından başlatılan bir yargı sürecidir.

İkamet ve oturum izni, Türkiye'de yasal olarak kalmak ve çalışmak isteyen yabancılar için kritik bir öneme sahiptir. "Güneş Hukuk" olarak, başvuru sürecinizde sizlere rehberlik ederek, süreci kolay ve hızlı bir şekilde tamamlamanıza yardımcı olmak için buradayız. İletişim kısmından bizimle iletişime geçebilirsiniz.